A Pali brischa ina stalla

21-6-2016. Cuort avon las 05:30 uras percorscha in vischin da Curaglia ch’ei brischa a Pali, da l’autra vart dalla val. Immediat annunzia el alla centrala dil clom d’urgenza 118 igl incendi. La centrala dalla polizia cantunala a Cuera alarmescha allas 05:28 uras ils pumpiers e l’emprema gruppa d’intervenziun vegn cun 23 pumpiers sil plaz, ils dus emprems gia suenter 7 minutas.  Gia alla sortida dils tunnels sut Curaglia vesan ins fetg bein ch’ei setracta d’in pli grond incendi. Consequentamein vegn igl entir corp da pumpiers alarmaus ed en tut vegnan 71 pumpiers ed in polizist en acziun. Pali, inagada staus habitaus, secumpona dad in caplut enturnaus da plirs baghetgs d’economia. Pli a funs schaian quater ulteriurs baghetgs dètg stretg ensemen, dus da quels errigi avon ferm 10 onns. Gest in da quels dus baghetgs novs arda cumpleinamein cu nus vegnin sil plaz. Pali ha negin provediment d’aua da stizzar ed aschia ein ils dus vehichels da stizzar spert surdumandai cun l’aua avon maun. Plinavon vegn vitier ch’il prighel che la stalla gronda savess pigliar fiug ei enorms, medemamein ch’il fiug sederasa sil clavau dasperas. Ina tuppa situaziun cun in fiug immens e negina aua da stizzar.  Ferton che nus construin aschi spert sco pusseivel in transport d’aua naven dil Rein da Medel entochen agl auto cistiarna, dostan auters pumpiers tuttas maschinas entuorn e datier dil baghetg. La finala gartegia ei a nus da salvar tut ils urdeins, cun excepziun d’in Metrac. Igl access al rein ei teis, mo spert vein nus l’emprema lingia d’aua sil plaz e la lavur da stizzar sa entscheiver da dretg. Meinacziun Pierino Bisquolm sedecida da stuschar il fiug encunter il vegl coc da Pali. Aschia vegnan stalla e clavau protegi. Grazia agl agid dil niev autoscala gartegia ei dad evitar ch’il fiug sa surpigliar la stalla principala. Gia allas 06:05 uras ei il fiug sut controlla e la lavur „da fin“ sa entscheiver. Ussa ston pintgas fueinas vegnir stizzadas e buc il davos aunc las grondas ballas strom che ardan. Leu dat ei denton in problem: cunquei che nus sminein ch’il fiug seigi ruts ora datier da quellas, stuein nus spitgar sigl investigader dalla polizia cantunala. Aschia ruassa la gronda part da nossa lavur per varga ina ura, adina cun controllar il fiug e siu svilup e cun intervegnir tscheu e leu.  Igl investigader dat puspei liber las lavurs da stizzar allas 09:10 uras e nus cuntinuein cun nossa lavur. Allas 11:30 uras ei tut stizzau e la lavur da retirada entscheiva. Il fiug ha donnegiau ina stalla diltuttafatg ed era devastau ina maschina agricola. Donns vid persunas ni animals ha ei per cletg dau negins, essend tut ils animals gia ad alp. La summa dil donn munta a plirs tschienmellis francs. Il motiv digl incendi vegn sclarius digl investigader dalla polizia cantunala. Cletg el discletg. Quei ei era stau il cass a Pali. Dalla vart dils pumpiers eisi stau cletg che la damaun era senza vent, ina caussa plitost rara en Val Medel. Era la plievgia dils davos dis ha giu ses avantatgs: il Rein da Medel che vegn tschaffaus sut igl uclaun da Baselgia dadens Pali, porta memia pauca aua restonta per nossas maschinas. Mo entras la ferma dracca ha ei dau dapertut puozs che han furniu l’aua da stizzar. Il cletg cumbinaus culla savida dils pumpiers e nies bien equipament han salvau ils dus ulteriurs baghetgs da donns. Ed il pli bi dil di: nus vein gudignau in niev pumpier (e tgunsch aviert ils egls ad auters forsa buca schi fideivels). Fuss igl incendi capitaus mo paucas uras pli tard, fuss la val stada igl emprem mument senza forzas d’intervenziun, la Val Medel nua che nus vein breigias da dumignar ensemen il persunal che vegn duvraus. Nus vein giu en acziun:

71 pumpiers
1 polizist
1 investigader da fiug (polizia)
1 auto-cistiarna
1 auto-cistiarna pign
2 sprezzas a motor tip 2
4 bus il schurmetg da flad
1 autoscala
1 camiun-pionier
2 vehichels da transport dils pumpiers
2 autos da polizia 

Fotos: Fabian Manetsch, Gion Tenner
Rapport: Gion Tenner, cdt