Barschament Val da Cuoz 1934

Rapport dalla Gasetta Romontscha Nr. 23, ann. 78 dils 7 da zercladur 1934. Fotografias da Decurtins, messas a disposiziun entras Ch. Berger.

Val da Cuoz suenter il barschament

 La dumengia vargada, ils 3 d. q. [da zercladur 1934] ei berschau giu a Mustér, Val de Quoz, 3 baghetgs, duas casas ed in clavau dils 3 frars Ursicin, Constantin e Gion Michel Schnoz. Val de Quoz auda cul vischinadi de Segnas. Ils treis baghetgs, postai in davos I‘auter, secattavan ella Val, in per tschien meters sul viaduct della viafier e la pun dil stradun. Il baghetg sissum fuva la veglia casa Schnoz cun resgia, fallun, mulin e scrinaria. La casa udeva ussa als dus frars Constantin e Gion Michel Schnoz, che fuvan era proprietaris dil baghetg amiez, in clavau. Il baghetg giudem, cun clavau, nuegl, labo­ratori de scrinari, e habitaziun apparteneva al tierz dils frars, Ursicin Schnoz. Ils baghetgs fuvan segirai. Constantin e Gion Michel vevan era segirau empau lur maschinas ed igl uorden de casa, denton per bia buca quei ch‘ei valeva. Ursicin Schnoz ha buca giu segirau il mobiliar. Entras igl incendi ein tuts 3 baghetgs vegni devastai radicalmein. Il fiug ei serasaus cun tala vehe­menza e tala spertadad, ch‘igl ei buca stau pusseivel de spindrar zatgei da num ord casa. Dalla casa giudem han ins insumma mo pudiu spindrar zatgei scartiras, in per madrazzas ed auter nuot. Treis famiglias, 16 persunas, ein senza tetg, privadas dal pli necessari.

A Mustér vegn mintgamai fatg duas processiuns de Sontgilerest, la gievia dalla claustra e la dumenqia dalla pleiv de s. Gions anora. Sentelli che tut tgi che sa e po vegn alla processiun. Aschia eis ei era stau dumengia. Ils vischins de Quoz e contuorn fuvan ualti tuts giu Vitg a messa. En Val de Quoz era restau mo in pèr femnas. In per persunas, ch‘ein suenter proces­siun vegnidas beinspert si da Vitg, per ira a far gentar ein idas sper ils baghetgs ora senza encorscher Ia mi­nima caussa. Pign mument suenter, ei fuva forsa strusch las 12, dattan las flommas gia orasut il tetg. Ils umens, che tuornan ual da messa, vesan la fugatscha, cuorran tgei ch‘ei pon e cattan gia ils 2 baghetgs en fiug. In vischin de Mompé-Medel ch‘observa il fiug alarmescha ils pompiers. Igl ei las 12.05. En pintga uriala ei la sprezza a motor sil plaz. (Ils pompiers ein senschinai bein ed han schau trer si quoz la sprezze, cun in auto de persunas.) II Rein porta aua detgavunda e Ia sprezza funczionescha oreifer, mo igl ei buca remischun. Ei para bunamein ch‘ei brischi pir ch‘ins sprezza, igl element sfrenau anfla ina sgarscheivla preda en quels bagbetgs de lenn e Iai buca luc pli. EI fiug restan 5 s. v. pors.. carrs e bennas ch‘il roder veva pinau de vender, in grond quantum lenna dira, las maschinas ed ualti tut igl uorden de casa dellas 3 familias. En egl d‘in tal element sfrenau ei il carstgaun senza pussonza. Quei che nus savein far oz ei de mitigar la sventira cun schar contonscher ils donnegiai nossa beneficenza. Sch‘enzatgi ha la buontad de seregurdar dils donnegiai fa el ina bun‘ovra. Nus recumandein las 3 familias alla caritad!

Ils donnegiai incarricheschan nus d‘engraziar a tut quels ch‘han dau agid e consolau els en lur tresta sort.